Genel Bilgiler

Koronavirüs ailesinde bulunan zarflı ve RNA’lı bir virüs olan yeni korona virüs (2019-nCoV veya COVID-19) ilk olarak Çin’in Wuhan Eyaleti’nde Aralık ayının sonlarında solunum yolu belirtileri (ateş, öksürük, nefes darlığı) ile gelişen bir grup hastada yapılan araştırmalar sonucunda 13 Ocak 2020’de tanımlanmıştır. Salgın başlangıçta bu bölgedeki deniz ürünleri ve hayvan pazarında bulunanlarda tespit edilmiş ve daha sonra diğer dünya ülkelerine hızla yayılmıştır. Dünya Sağlık Örgütü tarafından “Uluslararası Halk Sağlığı Acil Durumu” olarak adlandırılmış ve pandemi ilan edilmiştir. Ülkemizde ise ilk vaka 11.03.2020 tarihinde görülmüştür.

Koronavirüsler (CoV), soğuk algınlığı gibi toplumda yaygın görülen kendi kendini sınırlayan hafif enfeksiyon tablolarından, Orta Doğu Solunum Sendromu (Middle East Respisratory Syndrome, MERS) ve Ağır Akut Solunum Sendromu (Severe Acute Respiratori Syndrome, SARS) gibi daha ciddi enfeksiyon tablolarına neden olabilen büyük bir virüs ailesidir. SARS – CoV, 21.yüzyılın ilk uluslararası sağlık acil durumu olarak 2003 yılında, daha önceden bilinmeyen bir virüs halinde ortaya çıkmış olup yüzlerce insanın hayatını kaybetmesine neden olmuştur. Yaklaşık 10 yıl sonra koronavirüs ailesinden daha önce insan ya da hayvanlarda varlığı gösterilmemiş olan MERS – Cov, Eylül 2012 de ilk defa insanlarda Suudi Arabistan’da tanımlanmış ancak daha sonra aslında ilk vakaların Nisan 2012’de Ürdün Zarqa’daki bir hastanede görüldüğü ortaya çıkmıştır. 31.12.2012’de Dünya Sağlık Örgütü Çin Ülke Ofisi, Çin’in Hubei eyaletinin Wuhan şehrinde etiyolojisi bilinmeyen pnötükenmoni vakalarını bildirmiştir.

Bulaşma Yolları

Hastalık esas olarak damlacık yolu ile bulaşmaktadır. Ayrıca hasta bireylerin öksürme ve hapşırma yolu ile ortaya saçtıkları damlacıklara diğer kişilerin elleri ile temas etmesi sonrasında ellerini ağız, burun veya göz mukozasına götürmesi ve temas etmesi ile bulaşmaktadır. Asemptomatik kişilerin solunum yolu salgılarında da virüs tespit edildiğinden bu kişiler bulaştırıcı olabilmektedir. Genel olarak kuluçka süresi 2-14 gün arasında değişmektedir. Covid-19 bulaştırıcılık süresi kesin olarak bilinmemektedir. Semptomatik dönemde 1-2 gün önce başlayıp semptomların başlayıp kaybolması ile sona erdiği düşünülmektedir. 

Koronavirüsler genel olarak dış ortamda çok dayanıklı olmayan virüslerdir. Ortamın nem ve sıcaklığı, dışarı atıldığı organik maddenin miktarı, bulaşık hale gelen yüzeyin dokusu gibi faktörlere göre değişen bir dayanma süresi söz konusudur. Ayrıca, bulaşta temasın süresinin de önemli olduğu unutulmamalıdır. 

Belirtileri

Genel olarak akut solunum yolu hastalıkları belirtileri görülmektedir. En çok karşılaşılan belirtiler ateş, öksürük, baş ağrısı, tat-koku kaybı, nezle, halsizlik, kas ağrıları ve nefes darlığıdır. Şiddetli olgularda zatürre, ağır solunum yetmezliği, böbrek yetmezliği ve ölüm gelişebilmektedir.

Riskli Guruplar

Covid-19’a toplumun tümü duyarlıdır. Sağlık çalışanları bu virüsle karşılaşabilecek en riskli meslek gurubundadır. Bu meslek gurubu dışında diğer riskli gruplar da şöyle sıralanabilir:

•          65 yaş ve üzerinde olan kişiler,

•          Hipertansiyon,

•          Kalp Hastalığı,

•          Diyabet,

•          Malignite

•          KOAH ve astım dâhil kronik solunum yolu rahatsızlığı olanlar,

•          Bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler,

•          Böbrek hastalığı vb. olan kişiler,

•          Bakım ve huzur evi gibi toplu alanlarda yaşayanlar,

•          Morbid obezler.

Korunma Yolları

Hastalıktan korunmak için kurallara uygun bir şekilde maske kullanılması, sosyal mesafeye dikkat edilmesi ve el hijyeninin etkin bir şekilde sağlanması önem arz etmektedir.